En Svizra èsi daventà ils ultims 150 onns var 2 °C pli chaud. L'enviern naivi pli pauc, persuenter datti undas da chalira e fermas precipitaziuns en general pli savens ed en ina dimensiun pli intensiva. Il cunfin da naiv vegn a muntar vinavant ed auras extremas vegnan ad esser pli e pli frequentas.
Igl è impressiunant quant spert e quant visiblamain ch'il clima è sa midà ils decennis passads. L'aria – mesirada gist sur il terren – è daventada en l'entira Svizra fin il 2018 per var 2 °C pli chauda dapi ch'ins ha cumenzà a mesirar las temperaturas l'onn 1864. Perquai che la Svizra sa chatta lunsch davent dals oceans cun lur effect frestgentant, è quest augment ca. duas giadas pli grond che la media mundiala.
In stgaudament marcant ils ultims 30 onns
Il svilup da la media da las temperaturas mensilas en Svizra mussa che las valurs medias èn creschidas marcantamain ils ultims 30 onns. Malgrà che la tendenza va cleramain en direcziun da temperaturas pli chaudas, cumparan adina puspè era mais pli fraids. L'onn 2020 è stà ensemen cun l'onn da record 2018 l'onn il pli chaud dapi il cumenzament da las mesiraziuns il 1864. Diesch dals dudesch mais èn stads sur la norma da la perioda 1981-2010.
Svilup da la media da las temperaturas mensilas en Svizra. Ils quadrels mussan quant fitg che las valurs d'in mais divergeschan da la media dals onns 1981 fin 2010. Illustraziun: Tagesanzeiger; funtauna da datas: MeteoSvizra
Precipitaziuns: pli bletsch e pli intensiv
Cun il stgaudament sa midan era las precipitaziuns. Quai munta ch'i plova durant la stagiun fraida pli savens era sin ils auts. Il cunfin da nulla grads è numnadamain avanzà per 300 fin 400 meters dapi il 1961. En cumparegliaziun cun l'onn 1970 è il dumber da dis ch'i naiva sin ca. 2000 m s.m. sa diminuì per 20 %, sin 800 m s.m. schizunt per la mesadad. Persuenter èn las precipitaziuns dapi il 1901 en singuls cas per 12 % pli fermas. Quai ha da far cun il fatg che l'aria po absorbar per mintga °C stgaudament var 7 % pli blera vapur d'aua.
Valurs directivas da la midada dal clima en Svizra. Funtauna: National Centre for Climate Services NCCS
Il territori muntagnard è spezialmain pertutgà
Ch'i vegn adina pli chaud sent'ins cunzunt en il territori muntagnard, perquai ch'il fraid e la naiv han fin uss influenzà qua la situaziun climatica. A Scuol en l'Engiadina Bassa han ins dumbrà avant 20 onns mintg'onn en media 20 dis cun temperaturas da 25 °C u pli autas. Oz èsi 31 dis. Il medem temp èn vegnids pli rars ils dis ch'il termometer mussa temperaturas sut 0 °C. A Poschiavo per exempel è il dumber da tals dis da schelira sa sminuì per 13 %.
Cun las autas concentraziuns da gas cun effect da serra en l'atmosfera cuntinuescha il stgaudament. La gronda maioritad dals lieus alpins sto quintar cun pli pauca naiv. Fin la mesadad da quest tschientaner pudess il cunfin da nulla grads muntar dad 850 m s.m. (situaziun actuala) sin bunamain 1500 m s.m. Pli pauca naiv ha er in effect sin ils glatschers: ad els manca il nutriment e l'isolaziun ed els lieuan pli spert.