Co po la decarbonisaziun vegnir realisada en moda economica en la Val dal Rain Grischuna? Questa dumonda han il chantun Grischun, las interpresas dal provediment d'energia ed ils manaschis industrials principals en la Val dal Rain Grischuna empruvà da respunder ensemen cun l'Institut federal da controlla da material e da perscrutaziun (Empa) cun agid da tecnicas da modellaziun innovativas. Ils resultats conferman las valitaziuns dal Forum economic: La decarbonisaziun è tecnicamain realisabla ed economicamain interessanta.
Il studi, che l'Empa ha fatg sin basa d'ina incumbensa cuminaivla, conferma che la decarbonisaziun da la Val dal Rain Grischuna po vegnir cuntanschida fin l'onn 2050 e ch'ils custs annuals per installar e manar il sistem d'energia pon sa reducir en il meglier cas per 30 pertschient cumpareglià cun il scenari da referenza. Ord vista da l'economia publica sa tracti pia d'ina investiziun raschunaivla, ch'è dentant – ord vista da l'economia da manaschi – mo limitadamain rentabla en l'ambient dal martgà actual. Per cuntanscher la finamira netto nulla fin l'onn 2050 dovri differentas mesiras. Per exempel pumpas da stgaudar, l'electrificaziun da la mobilitad sco er la prelevaziun e l'accumulaziun da las emissiuns industrialas da CO2 ch'èn quasi inevitablas. Ultra da quai augmentass in'extensiun da la chalur a distanza l'effizienza e la resilienza dal sistem d'energia e la rait electrica vegniss distgargiada. Novs purtaders d'energia – sco idrogen, metan sintetic, biogas e geotermia – pudessan gidar a diversifitgar il provediment d'energia, cunzunt durant l'enviern. Grazia a lur augments da l'effizienza gidassan sanaziuns d'edifizis a reducir il basegn total d'energia per fin 25 pertschient. Uschia na chaschunassan l'electrificaziun da la mobilitad e la producziun da chalur naginas eventualas stretgas supplementaras tar l'electricitad.
Situaziun da partenza cumplexa
Per cuntanscher la finamira netto nulla fin l'onn 2050 ston en spezial ils stgaudaments actuals dad ieli e da gas vegnir remplazzads tras implants che stgaudan cun substanzas regenerablas, ed il traffic privat e public sto vegnir equipà cun motors senza emissiuns. Ina sfida spezialmain gronda è la decarbonisaziun da process industrials che dovran fitg blera energia. En la Val dal Rain Grischuna tranter il cunfin chantunal e Domat èn situads gist quatter manaschis industrials che stattan davant grondas sfidas en connex cun la decarbonisaziun: L'ovra da cement da la Holcim a Vaz Sut, il stabiliment per arder ruments a Trimmis sco er la Ems Chemie e l'ovra a biogas da la Axpo a Domat transfurman grondas quantitads d'energia. Sche er anc il CO2, ch'è fitg difficil d'evitar, sto vegnir prelevà e plazzà en in deposit final en l'avegnir, dovra quai d'ina vart energia supplementara. Da l'autra vart produceschan quests stabiliments, sin differents nivels da temperatura, chalur persa utila che pudess vegnir duvrada per remplazzar stgaudaments fossils. Medemamain stoi vegnir accentuà, che las interpresas dal provediment d'energia (Rhiienergie, IBC Energie Wasser Cuira e Gevag) furneschan gia chalur a distanza sin differents nivels da temperatura ad ina part da las chasadas e dals manaschis.
Finanziaziuns da partenza sin basa da la Lescha davart la promoziun e la finanziaziun da mesiras per la protecziun dal clima en il Grischun (LCClima)
Cumbain che la midada dal sistem d'energia pretenda investiziuns inizialas, mussan ils resultats che questas investiziuns rendan a lunga vista per l'economia publica. Qua po vegnir applitgada la Lescha davart la promoziun e la finanziaziun da mesiras per la protecziun dal clima en il Grischun (LCClima), che vegn tractada dal Cussegl grond en la sessiun d'avrigl 2025. Cun la LCClima vegn stgaffida la basa per promover projects dal clima che gidan il chantun Grischun a lunga vista a sbassar ils custs, a rinforzar l'economia interna ed a reducir la dependenza da l'exteriur.