En il project «Agricultura neutrala al clima en il Grischun» fan dapi il cumenzament da l'onn 2021 var tschuncanta manaschis purils tests, co ch'els pon producir victualias en moda neutrala al clima sin lur bain puril. Claudio Müller, co-iniziant e co-manader dal project, tira bilantscha suenter bundant la mesadad da la fasa da pilot.
En il rom dal Plan d'acziun Green Deal (AGD) s'engaschan 52 manaschis da pilot dapi l'onn 2021 intensivamain per la reducziun da gas cun effect da serra sin lur manaschis. Ils manaschis èn situads en tut las regiuns dal Grischun. Cun differentas direcziuns da producziun (latg, charn, products agrars, chaschiel, vin) cuvran els il basegn da calorias annual da 15 000 persunas. Quai correspunda ad 8 pertschient da la populaziun grischuna.
Claudio Müller, il cumenzament da la fasa da pilot èn l'emprim vegnidas calculadas las emissiuns da gas cun effect da serra da fin ussa per tut ils 52 manaschis. Suenter èn vegnidas eruidas mesiras, cun las qualas las emissiuns pon vegnir reducidas u cumpensadas. Quants gas cun effect da serra emettan ils manaschis en media?
Claudio Müller: Ils 52 manaschis emettan tut en tut circa 15 000 tonnas equivalents da dioxid carbonic (CO2eq) per onn. Quai correspunda ad in'emissiun annuala da gas cun effect da serra (GES) da var 1100 persunas en Svizra.
Tge activitads/tips da manaschi engrevgeschan il clima il pli fitg/il pli pauc?
Claudio Müller: La producziun da victualias che derivan d'animals chaschuna ils pli blers GES. Da gronda impurtanza èn ils products che derivan da la tegnida da remagliaders, perquai ch'il metan dals arments, da las nursas e da las chauras ha in potenzial da stgaudar il clima ch'è 30 giadas pli aut che CO2. Victualias da plantas engrevgeschan il clima cleramain main ferm. Entaifer ils tips da manaschi sa mussa dentant medemamain ina gronda diversitad.
Tenor l'urari dal project vegnan las mesiras realisadas dapi il cumenzament da l'onn 2022. Èsi durant quest temp gia stà pussaivel, ch'ils manaschis da pilot han pudì reducir signifitgantamain lur emissiun da gas cun effect da serra?
Claudio Müller: Il pli baud suenter la fin da la fasa da pilot, la fin da l'onn 2025, vegnin nus a savair dapli, perquai che l'analisa da l'efficacitad da singulas mesiras dovra bler temp. Gia ussa èsi dentant cler, ch'igl è necessari da far numerusas adattaziuns en ils manaschis. Quellas vegnan a reducir successivamain l'emissiun da GES. Tar questas mesiras tutgan: tractar il terren, pavlar e tegnair animals, depositar e preparar ladim, metter semenzas suten, far racoltas intermediaras, interrumper monoculturas, integrar chaglias sin ils ers, producir energia regenerabla e bler auter.
Tge enconuschientschas da la fasa da pilot èn stadas las pli surprendentas per ils manaschis participads?
Claudio Müller: Perquai che l'agricultura emetta – ultra da metan sco gia menziunà – er gas ilarant che ha medemamain ina influenza sin GES, n'èsi betg il consum da carburant dals tractors che engrevgescha fermamain il budget da gas cun effect da serra da l'agricultura. Mabain quai èn process natirals ch'i vala d'optimar. Da quai fan part per exempel la moda e maniera da depositar, da preparar e da sterner ladim natiral u da tegnair e da pavlar ils animals. Quai ha bain surprendì blers purs.
L'emprim ha il project chattà grond interess en l'agricultura. Co è la motivaziun dals manaschis participads oz e quant gronda è la resonanza tar auters manaschis?
Claudio Müller: Ils manaschis participads èn per gronda part anc adina fitg motivads, cumbain ch'els chapeschan, quant pretensiusas che lur incumbensas èn. A mai sco co-manader dal project fai plaschair da vesair, cun tge schlantsch e cun tge spiert da pionier ch'ils manaschis da pilot sa stentan d'integrar soluziuns innovativas en lur mintgadi sin il bain puril. Motivar motivescha en mintga cas, ch'ils manaschis participads survegnan gronda renconuschientscha e bler encuraschament d'ordaifer. La publicitad mussa grond respect envers els, perquai ch'els na prendan betg simplamain lev da dumagnar la crisa dal clima, mabain surpiglian responsabladad e vulan contribuir lur part a la soluziun cun mesiras praticas. En ils chantuns vischins observan ins cun attentamain quai che capita en il Grischun. En differents chantuns vegnan actualmain preparads projects che sa refereschan al «model grischun».
La fin da l'onn 2025 terminescha la fasa da pilot. Suenter duai il project vegnir extendì sin l'entir chantun. Tge signifitga quai exact?
Claudio Müller: A partir da l'onn 2026 duain las experientschas ch'èn vegnidas fatgas, gidar a realisar soluziuns empermettentas sin uschè blers sco pussaivel dals 2000 manaschis purils dal Grischun. Actualmain vegni elavurà, co che quest project da transfurmaziun duai vegnir extendì.
Quintais Vus – tenor las experientschas da fin ussa – che la finamira dal project d'obtegnair in'agricultura neutrala al clima possia vegnir cuntanschida?
Claudio Müller: Sche nus vegnin a cuntanscher ina giada la neutralitad climatica en l'agricultura, na savain nus oz betg anc. Sco visiun serva la noziun da la «neutralitad climatica» dentant en mintga cas, perquai ch'i vegn mess en dumonda tar mintga pli pitschna mesira, tge consequenzas ch'ella ha sin il clima. Nus na vegnin mai a reducir dal tuttafatg sin nulla l'emissiun da metan da las vatgas ed il gas ilarant dal terren – quai è cler en mintga cas. L'agricultura ha però la gronda schanza, da retrair – tras uschenumnadas emissiuns negativas – CO2 da l'atmosfera e da cumpensar uschia ils gas biogens cun effect da serra. Pensai al humus che po absorbar grondas quantitads da dioxid carbonic en il terren.
Er consumentas e consuments pon contribuir lur part a l'agricultura neutrala al clima cun cumprar artitgels producids en moda neutrala al clima. Durant la fasa da pilot vegnan pia er promovids projects correspundents, per exempel in servetsch da furniziun regiunal cun abunaments da legums. Co èn talas purschidas vegnidas tratgas a niz fin ussa resp. quant empermettentas èn ellas?
Claudio Müller: Insatge è cler: in'agricultura neutrala al clima vegn a funcziunar a lunga vista mo, sche las consumentas ed ils consuments dovran er artitgels producids en moda neutrala al clima, respectivamain sch'ellas ed els èn pronts da pajar dapli per tals products. Per consequenza stuain nus prestar anc ina gronda lavur per mussar a las consumentas ed als consuments, co che l'agricultura neutrala al clima funcziuna e nua ch'èn las sfidas, las pussaivladads ed ils cunfins. La tendenza sociala «davent da products d'animals vers in nutriment vegetal» sentan ins en mintga cas, ed ella promova perquai segiramain las iniziativas menziunadas.
Tge bilantscha generala tirais Vus en la mesadad da la fasa da pilot, e tge èn Voss puncts culminants resp. Voss puncts debels?
Claudio Müller: I fa grond plaschair da vesair, che nus – ensemen cun puras e purs pratitgants, cun spezialistas e spezialists da la furmaziun e cussegliaziun agricula, cun l'administraziun, cun las organisaziuns da la branscha agricula e cun la perscrutaziun – avain sviluppà ina cultura per prender per mauns cuminaivlamain il problem. Dischillusiunant èsi per entant, che – malgrà grondas stentas – la neutralitad climatica n'è betg gia cuntanschida suenter curt temp. Ins sto emprender d'ir enturn cun quai e restar adina puspè da nov vi dal tema. Gugent recumond jau ad uschè bleras persunas sco pussaivel d'entrar persunalmain en contact cun ils manaschis da pilot per discurrer cun tals davart lur experientschas e lur soluziuns per in'agricultura neutrala al clima. Pertge, co ch'i sa cloma pia: Sch'insatgi siemia sulet, è quai mo in siemi, ma sche nus siemiain tuts ensemen, daventa quai realitad.
Claudio Müller, grazia fitg per il discurs!